SAFRANBOLU

Safranbolu, Karabük ilinin tarihi ve turistik bir ilçesidir. Konumu Ankara'nın 231 km kuzeyinde ve Karadeniz'in 90 km güneyindedir. Karabük ilçe merkezinin de 8 km kuzeyinde bulunmaktadır. Safranbolu şehir merkezi ve Karabük il merkezi birbirine yakındır.

Ev örneklerine, Beypazarı, Göynük, Taraklı, Odunpazarı ve Osmaneli gibi Türkiye'nin birçok yerinde rastlanan Klasik Osmanlı kent mimarisini yansıtan tarihî Safranbolu evleri ile ünlü olan şehir, bu özelliği sayesinde 17 Aralık 1994 tarihinden beri Türkiye'de Dünya Miras Listesi'nde yer alan 9 kültürel varlıktan biridir ve turistik ilgi çekmektedir. Safranbolu ismini, bölgede yetişen ve nadir bir bitki olan safrandan alır.

Safranbolu coğrafi konumu nedeniyle tarih boyunca idari ve ticari bir merkez olmuştur. 2010 adrese dayalı nüfus sayımına göre nüfusu 49.014'tir.

Roma İmparatorluğu'n da Paflagonya olarak adlandırılan bölgede bulunur ve birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Türkler tarafından kesin olarak alınışı 1196 yılındadır. Osmanlı zamanında 17. yüzyılda İstanbul-Sinop yolu üzerinde olması nedeniyle tarihteki en önemli dönemini yaşamıştır.

2002'de kurulan Zonguldak Karaelmas Üniversitesi'ne bağlı Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Safranbolu Meslek Yüksek Okulu ve Safranbolu Turizm Fakültesi bulunmaktadır. Şu anda ise Şehir eski çağlarda Homeros'un İlyada destanında geçen Paflagonya bölgesinde yer almaktadır ve bilinen tarihi MÖ 3000 yıllarına kadar gider. MÖ 3000 ve 4000 tarihli tümülüsler, Safranbolu'nun insan yerleşimi açısından uzun bir tarihi olduğunu göstermektedir. Şehir Flaviopolis, Theodoropolis, Hadrianopolis, Germia ve Dadibra (Dadybra) gibi antik kasabalarla yorumlanmıştır. Bölgedeki bilinen ilk medeniyetler Hititlerin komşuları olan Gaspalar ve Zalpalardır.[4] Bölgede sırası ile Hititler, Frigler, dolaylı yoldan Lidyalılar, Persler, Helenistik Krallıklar (Pondlar), Romalılar (Bizans), Selçuklular, Çobanoğulları, Candaroğulları ve Osmanlılar egemenlik kurmuşlardır.

Şehir Selçuklular tarafından fethedildiğinde adı Dadibra idi. Safranbolu, Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan'ın oğlu Muhiddin Mesut Şah tarafından 1196 tarihinde Türklerin eline geçmiştir. Muhiddin Mesut Şah, Yunan-Bizanslı nüfusa savaşmadan teslim olmaları durumunda hayatlarını koruyacağına söz vermiş fakat kayıtlara göre şehir savaşla ele geçirilmiştir. Hıristiyanlara ne olduğu hakkında bir bilgi yoktur. 1213-1280 tarihleri arasında Çobanoğulları Beyliği, 1326-1354 tarihleri arasında Candaroğulları Beyliği ve 1423 yılından sonra da Osmanlı Devleti'nin elinde bulunmuştur. Şu anki Kıranköy bölgesinde, Yunan topluluk bulunmaktaydı. Burası daha sonra merkez Yunan mahallesi olmuş ve 1923'teki nüfus değişimi bu bölgede gerçekleşmiştir.

Selçukluların idaresinde şehrin adı Zalifre olmuştur ve Sinop - Kastamonu - Safranbolu - Gerede - Söğüt uç bölgesi durumuna gelmiştir. Sonraki yıllarda şehir Türkmenler ve Bizanslılar arasında birkaç defa el değiştirmiştir. 1213 ile 1280 yılları arasında kasabayı, Anadolu Selçuklu Devleti'nin uç beyliği durumundaki Kastamonu ve Sinop bölgesine yerleşmiş olan Çobanoğulları Beyliği yönetmiştir. Daha sonra Çobanoğuları Moğol İlhanlılar'a vergi vermeye başlamıştır.

1326'da Candaroğulu Süleyman Paşa şehri ele geçirmiş, 1332'de Kastamonu'ya gitmekte olan İbn Battuta ve Kastamonu paşasının oğlu vali Ali Bey ile görüşmüştür. İbn Battuta'ya göre geldiğinde, Hanefi ögretisini öğretmekte olan bir medrese bulunmaktaydı. Candaroğulları Beyliği dönemiyle bölgede İslami mimari hareketlenmiştir; bu dönemde Gazi Süleyman Paşa Camii kullanılmaktaydı. Ayrıca eski bir Bizans kilisesi, iki hamam ve çeşitli çeşmeler bulunmaktaydı. Benzer bir İslami yapılanma ancak 17. yüzyılda olacaktır.

Safranbolu 14. yüzyılın ortalarında ilk defa Osmanlı kontrolüne geçmiştir ve bu tarihten 1416'da tamamen fethedilene kadar Osmanlı Devleti ile Candaroğulları arasında bir sınır bölgesi olmuştur. Bölgeye Osmanlılar Yörükan-i Taraklı olarak bilinen çok sayıda Türkmen göçebeyi yerleştirmeye çalışmıştır ve şehrin ismi bu dönemden sonra Taraklı Borglu veya kısaca Borglu ve Borlu olarak adlandırılmıştır. 18. yüzyılın ortalarında ZağfiranPolis kullanılmaya başlanmıştır ve daha sonra 19. yüzyılın ortasında kısa bir süre için Zağfiran Benderli kullanılmıştır fakat 19. yüzyılın son çeyreğinde Zağfiran Bolu olarak değişmiştir.[5] En son olarak ise Zafranbolu ve daha sonra Safranbolu şekline dönüşmüştür.[6]

Osmanlı Devleti zamanında özellikle 17. yüzyılda İstanbul-Sinop kervan yolu üzerinde konaklama merkezi olmasıyla kültürel ve ekonomik olarak en yüksek düzeyine ulaşmıştır. Aynı devirde Osmanlı sarayı ve devlet adamları şehre önemli eserler katmıştır.

18. yüzyıldan başlayarak, III. Selim ve II. Mahmud dönemlerinde de devam eden ve 1850'den sonra artan İstanbul'a belgelenmiş göç ile Safranbolulular sarayda etkili olmaya başlamışlardır. Göçmenlerin çoğunluğu fırıncılık veya denizcilik yapmaktaydılar. Xavier de Planhol'a göre 1860'tan başlayarak Safranbolulular İstanbul'da fırıncılık konusunda tekel kurmuşlardı ve fırınlarda çalışan yaklaşık her beş kişiden üçü Safranbolu bölgesinden gelmekteydi. Büyük ihtimalle mevki sahibi ve tanınmış kişiler Safranbolu'dan akrabalarını, arkadaşlarını veya müşterilerini İstanbul'a getirmekteydiler. Planhol'a göre Safranbolu'dan İstanbul'a gelen Yunanların büyük çoğunluğu denizcilik yapmaktaydı.[7]

1939'da işletmeye alınan Karabük Demir Çelik Fabrikası ile Karabük ilgi merkezi durumuna gelmiştir ve Safranbolu 1950'lerde Anadolu'da gerçekleşen modern şehirleşmeden fazla etkilenmemiştir. Bu nedenle mimari gelenekleri, özellikle yarı ahşap, üç odalı Pontian Yunan stilinde depreme dayanıklı evleri korunmuştur.[4] UNESCO tarafından 17 Aralık 1994 tarihinde Dünya Miras Listesi'ne alınarak "Dünya Kenti" unvanını almıştır. Dünya Miras Şehirleri Organizasyonu'nun (OWHC) aktif üyesi olan Safranbolu'da 2000 yılında OWHC yönetim kurulu toplantısı düzenlenmiştir.[3]bu fakülteler Karabük Üniversitesi'ne bağlıdır.

Safranbolu’ya gitmek için araba ile Anadolu Otoyolu/O-4/E80 üzerinden gidebilir ayrıca, otobüs ile de gidebilirsiniz.

Safranbolu (Greek: Σαφράμπολις, Saframpolis) is a town and district of Karabük Province in the Black Searegion of Turkey. It is about 9 km north of the city of Karabük, 200 kilometers (120 mi) north of Ankara, and about 100 km south of the Black Seacoast. The town's historic names in Greekwere Theodoroupolis (Θεοδωρούπολις, i.e. city of Theodorus or female Theodora) and later Saframpolis (Σαφράμπολις). Its former names in Turkishwere Zalifre and Taraklıborlu. It was part of Kastamonu Province until 1923 and Zonguldak Province between 1923 and 1995.

According to the 2000 census, the population of the district was 47,257, of which 31,697 lived in the town of Safranbolu.[3] The district covers an area of 1,000 km2 (386 sq mi),[4] and the town lies at an elevation of 485 m (1,591 ft).

According to the Ottoman General Census of 1881/82-1893, the Kaza of Safranbolu had a total population of 52,523, consisting of 49,197 Muslims and 3,326 Greeks.[5] 

Established in 2002, there are Fethi Toker Fine Arts and Design Faculty, Safranbolu Vocational School and Safranbolu Tourism Faculty affiliated with Zonguldak Karaelmas University. Currently, the city is located in the Paphlagonia region, which was mentioned in Homer's Iliad in ancient times, and its known history goes back to 3000 BC. The tumuli dated 3000 and 4000 BC show that Safranbolu has a long history in terms of human settlement. The city has been interpreted with ancient towns such as Flaviopolis, Theodoropolis, Hadrianopolis, Germia and Dadibra (Dadybra). The first known civilizations in the region are Gaspas and Zalpas, neighbors of the Hittites. Hittites, Phrygians, indirectly Lydians, Persians, Hellenistic Kingdoms (Ponds), Romans (Byzantine), Seljuks, Çobanoğulları, Candarogulları and Ottomans dominated the region respectively.

When the city was conquered by the Seljuks, its name was Dadibra. Safranbolu was captured by the Turks in 1196 by Muhiddin Mesut Şah, the son of the Seljuk Sultan Kılıç Arslan II. Muhiddin Mesut Shah promised the Greek-Byzantine population that he would protect their lives if they surrender without fighting, but according to the records, the city was captured by war. There is no information about what happened to the Christians. It was in the hands of the Cobanogullari Principality between 1213-1280, the Candaroğullari Principality between 1326-1354 and the Ottoman Empire after 1423. There was a Greek community in the current Kıranköy area. This later became the central Greek neighborhood and the population change in 1923 took place in this area.

Under the rule of the Seljuks, the name of the city was Zalifre and Sinop - Kastamonu - Safranbolu - Gerede - Söğüt became the end zone. In the following years, the city changed hands several times between Turkmens and Byzantines. Between 1213 and 1280 the town was ruled by the Cobanogullari Principality, which settled in Kastamonu and Sinop, which was the frontier principality of the Anatolian Seljuk State. Later, his shepherds started to pay taxes to Mongolian İlhanlılar.

In 1326, Süleyman Pasha of Candaroğulu seized the city and met with the governor Ali Bey, son of Ibn Battuta and Kastamonu pasha, who was going to Kastamonu in 1332. According to Ibn Battuta, there was a madrasah that taught Hanafi teaching when it arrived. During the period of the Candaroğulları Principality, Islamic architecture in the region was energized; Gazi Süleyman Pasha Mosque was used in this period. There was also an old Byzantine church, two baths and various fountains. A similar Islamic structuring took place only in the 17th century. in the region, the ottoman empire known a yörükan-i taraklı try to send them this region after this name of the region taraklı Borglu or shortly borgulu. İn the 18. Century tells zağrifanpolis after that. Middle of 19.century zağrifanbenderli but changed name zağrifan bolu final zağranbolu which mean safranboluduring the Ottoman period especially the 17th century, it reached the highest level both cultural and economic due to being an accommodation center on the Istanbul Sinop during ottoman period especially 17th century, it reached the highest level both cultural and economic due to being an accommodation center on the İstanbul Sinop caravanseraiwhich means like hotelat the begging of the 18.century 3.Selim and 2.Mahmud sessionand after the 1850 migration the Istanbul Safranbolu peoplethey active in the palace many of these migration people work at the baking and Fishman. Xavier planhol idea start in 1860 they make a monopoly of the baking and these shop workers5/3 from Safranbolu probably they have position the customer came here about the phalomal much greek make fishing make fishing 

The Old Town preserves many historic buildings, with 1008 registered historical artifacts. These are 1 private museum, 25 mosques, 5 tombs, 8 historical fountains, 5 Turkish baths, 3 caravanserais, 1 historical clock tower, 1 sundial, and hundreds of houses and mansions. Also, there are mounds of ancient settlements, rock tombs, and historical bridges. The Old Town is situated in a deep ravine in a fairly dry area in the rain shadow of the mountains. The New Town can be found on the plateau about two kilometers west of the Old Town.

The name of the town derives from "saffron" and the Greek word polis (πόλις) meaning "city",[6][7] since Safranbolu was a trading place and a center for growing saffron.Today, saffron is still grown at the village of Davutobası to the east of Safranbolu, with a road distance of 22 kilometers.[6][7]

Safranbolu was added to the list of UNESCO World Heritage sites in 1994 due to its well-preserved Ottoman-era houses and architecture.